Jeżeli w toku upadłości konsumenckiej sąd upadłościowy dojdzie do przekonania, że upadły nie jest w stanie wykonywać jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikając z osobistej sytuacji upadłego, to nie ustala upadłemu planu spłaty i umarza zobowiązania upadłego. Jeżeli jednak taka niezdolność upadłego nie ma charakteru trwałego, to ww. umorzenie zobowiązań upadłego ma charakter warunkowy.
Kiedy stosuje się warunkowe umorzenie zobowiązań w upadłości konsumenckiej?
Instytucję tą stosuje się pod warunkiem, że w terminie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań w upadłości konsumenckiej bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli.
Taki wniosek powinien być jednak poparty argumentami potwierdzającymi, że ustała dotychczasowa niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. A więc Sąd powinien stwierdzić, że upadły jest zdolny do wykonywania spłat na rzecz wierzycieli.
W takim przypadku Sąd uchyla wcześniejsze postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i ustala plan spłaty wierzycieli.
Obowiązki upadłego w przypadku warunkowego umorzenia zobowiązań w upadłości konsumenckiej
W okresie 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. W szczególnie uzasadnionych przypadkach sąd, na wniosek upadłego, może jednak wyrazić zgodę na dokonanie czynności prawnej albo zatwierdzić jej dokonanie.
W okresie warunkowego umorzenia zobowiązań upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, w którym musi wykazywać:
- osiągnięte przychody,
- nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (a więc np. w I kwartale 2022 r. chodzi o kwoty powyżej 6220,80 zł),
- swoje możliwości zarobkowe,
- wydatki potrzebne na swoje utrzymanie i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym potrzeby mieszkaniowe,
Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego. W okresie warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej upadłego, za wyjątkiem wierzytelności niepodlegających umorzeniu w postępowaniu upadłościowym.
Kiedy Sąd może uchylić postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego?
W razie nienależytego wykonania przez upadłego ww. obowiązków sprawozdawczych, Sąd uchyla postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, tj. gdy upadły:
nie złożył w terminie sprawozdania,
w sprawozdaniu podał nieprawdziwe informacje, w szczególności zataił osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe,
dokonał czynności prawnej bez uzyskania zgody sądu albo czynność ta nie została przez sąd zatwierdzona,
ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Sąd może jednak zaniechać wydania takiego postanowienie, jeżeli:
uchybienie obowiązkom jest nieznaczne, lub
zaniechanie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
W razie uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu.
Umorzenie zobowiązań upadłego
Jeżeli upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku jw., zobowiązania upadłego ulegają umorzeniu z upływem 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Nie dotyczy to oczywiście zobowiązań niepodlegających umorzeniu w postępowaniu upadłościowym.
W celu uniknięcia wątpliwości, na wniosek upadłego lub wierzyciela Sąd wydaje postanowienie stwierdzające umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. W postanowieniu Sąd wskazuje datę umorzenia zobowiązań upadłego. W konsekwencji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczących tak umorzonych wierzytelności upadłego.